IDEE PEDAGOGIKI SPECJALNEJ W PRAKTYCE WYCHOWAWCZEJ I PUBLICYSTYCZNEJ SPUŚCIŹNIE J. KORCZAKA

Анотація

Sformułowanie problemu. Mimo, że historia rozwoju pedagogiki specjalnej liczy blisko 300 lat, szczególne zainteresowanie naukowców jej problemami zaczyna się dopiero w latach 90-tych dwudziestego wieku, co tłumaczy się specyfiką okresu przejściowego rozbudowy państwowości ukraińskiej i koniecznością realizacji społecznego zamówienia społeczeństwa. Nieprzypadkowo ten okres utożsamia się z «trzecią falą», co według charakteru i jej skutków przypomina lata wojny domowej i drugiej wojny światowej, którego nieodłącznym kryterium jest krytyczne obniżenie poziomu życia ludności, pogorszenie stanu psychosomatycznego zdrowia dzieci i dorosłych, zanik ogólnoludzkich i narodowych duchowo-moralnych wartości, poszerzenie takich społecznych przejawów jak sieroctwo, bezdomność, prostytucja, narkomania, alkoholizm, przestępczość wśród dorastającego pokolenia.

Cel artykułu. Rozewrzeć ratę Janusza Корчака do rozwoju rehabilitacyjnej pedagogiki jak samodzielnej dziedziny pedagogicznej nauki.

Analiza ostatnich publikacji. Osobowość tego niewątpliwie utalentowanego i zachwyconego zagadnieniem wychowania działacza niejednokrotnie przyciągała uwagę współczesnych zagranicznych (N. Zadornowa, L. Klarina, M. Kondakow, G. Rizz, W. Smirnowa, M. Szabajewa, A. Szarow) i rodzimych badaczy (M. Bybluk, N. Kaleniczenko, A. Kosteckij, B. Czajkowskij, A. Czerniawska). W odrębnych pracach znajdujemy próbę porównania majestatu idei Janusza Korczaka z poglądami D. Diuji (D. Berding) i W.O. Suchomlinskiego (R. Waljejewa, S. Denysyuk, W. Plużnyk). I to także jest uzasadnione bez względu na konsekwencję działalności znanych pedagogów przeszłości, przecież cała plejada pedagogów XVIII-XIX wieku kształtowała się pod wpływem światopoglądu J.A. Komenskiego i utworów J.J. Russo; na poddaszu Domu Sierot zaczytywał się w «Poemacie pedagogicznym» A.S. Makarenki «stary lekarz» z Warszawy, a jego praca «Jak kochać dziecko» inspirowała do pracy dyrektora Pawływskiej szkoły W.O. Suchomlinskiego.

Referowanie głównego materiału. Niewątpliwie pojęcia «pedagogiki specjalnej» w ujęciu odrębnej dziedziny nauki przyrodniczej, która przewiduje kompleksowe podejście do pokonania odchyleń w rozwoju, zachowaniu i komunikacji dzieci, które wynikły wskutek tymczasowo zaburzonych lub utraconych zdolności, Janusz Korczak nie wykorzystuje. Co więcej, nawet nie oferuje żadnej konkretnej praktycznej rekomendacji dotyczącej usunięcia ustalonych wad: przecież każde dziecko jest niepowtarzalną jednostką i jej wady są również indywidualne. On tylko hojnie dzieli się nabytym doświadczeniem wychowawczym, pozostawiając potomkom prawo wyboru najbardziej odpowiedniego sposobu działania. Mimo to, w oparciu o niemal ośmioletnie doświadczenie praktyki pediatrycznej i mistrzowskie władanie środkami etiologicznego, patogenetycznego i symptomatycznego leczenia, «stary lekarz» próbuje pojąć przyczyny pojawienia się odchyleń w kształtowaniu osobowości dziecka na jego różnych etapach wiekowych, wyjaśnić mechanizm rozwoju i poddać analizie związek zewnętrznych przejawów tych odchyleń z niedociągnięciami wychowania rodzinnego, ujemnym wpływem socjum i dydaktogennymi czynnikami nauki szkolnej.

Polski pedagog akcentuje, że każde normalne, urodzone jako zdrowe, dziecko może odchylać się od trajektorii rozwoju, ale największy błąd rodziców polega na ukrywaniu wad dziecka i pomyłek w jego wychowaniu. Takich niezręcznych dzieci chyba nie można odbierać jako zaburzone, lecz pretendują one do swojej dawki wzmocnionej uwagi pedagogicznej i odpowiednich przedsięwzięć rehabilitacyjnych.

Następny ważny aspekt pedagogiki specjalnej to podejście kompleksowe do przezwyciężenia ujawnionych defektów zachowywania się i rozwoju dziecka, co zmusza do zjednoczenia wysiłków wychowawców, rodziców i lekarzy nie tylko w granicach zakładów oświatowych, ale również w punktach opieki, w żłobkach fabrycznych, na koloniach letnich, w dziecięcych zakładach uzdrowiskowych, i zadaniem których jest «nie zastępowanie higieny i zabezpieczenia społecznego, a sprzyjanie im».

Wynik.Więc, można dojść do wniosku, że idea pedagogiki specjalnej w praktyce wychowawczej i publicystycznej spuściźnie Janusza Korczaka według swojej istoty przybliża się do obronnego wychowania. To przewiduje, przede wszystkim, obronę dziecka przed chorobami społecznymi, od dyletanctwa pedagogicznego nauczycieli i niskiej wychowawczej kultury rodziców, co staje się możliwym tylko pod warunkiem kompleksowego podejścia ze strony pedagogicznych i medycznych pracowników, rodziców, a także wszystkich zaangażowanych w sprawy wychowania.